Vitus System: Cảnh báo của chuyên gia pháp lý khi tham gia hoạt động của sàn TMĐT không phép

Liên quan đến vấn đề này, PV của Tạp chí Sở hữu Trí tuệ đã có buổi trao đổi với Luật sư Mai Thị Thảo, Phó Giám đốc Công ty Luật TNHH Trương Anh Tú (TAT Law Firm).

Trong bối cảnh TMĐT phát triển bùng nổ, hàng loạt sàn mua bán trực tuyến mọc lên với hình thức tiếp thị hoa hồng, mời chào người dùng mua “gói ưu đãi”, mở tài khoản, rồi hưởng lợi từ việc giới thiệu thêm người tham gia. Những mô hình tưởng chừng hiện đại ấy đang dần bộc lộ nhiều dấu hiệu biến tướng, thậm chí tiệm cận với mô hình đa cấp bất hợp pháp. Luật sư Mai Thị Thảo, Phó Giám đốc Công ty Luật TNHH Trương Anh Tú (TAT Law Firm) – chuyên gia pháp lý trong lĩnh vực thương mại điện tử và bảo vệ người tiêu dùng – đã có những chia sẻ sâu sắc về thực trạng đáng lo ngại này, kèm theo cảnh báo pháp lý rõ ràng dành cho cả người bán lẫn người tiêu dùng.

Sàn TMĐT vitus chưa được cấp phép vẫn hoạt động trong thời gian dài 

Người tiêu dùng sẽ không có bất kỳ cơ chế bảo vệ nào nếu xảy ra tranh chấp

 PV: Thưa Luật sư Mai Thị Thảo, hiện nay nhiều sàn thương mại điện tử (TMĐT) hoạt động mà không đăng ký, nhưng vẫn thu tiền người dùng, bán mỹ phẩm – thực phẩm chức năng, thậm chí vận hành mô hình giới thiệu – chia hoa hồng. Hành vi đó có vi phạm pháp luật không?

LS Mai Thị Thảo: Chắc chắn là có. Một sàn TMĐT hợp pháp phải đăng ký kinh doanh đúng ngành nghề, thông báo hoặc đăng ký với Bộ Công Thương qua Cổng thông tin online.gov.vn, và công bố đầy đủ quy chế hoạt động. Nếu không thực hiện các thủ tục này, sàn đó không có tư cách pháp lý để vận hành.

Hành vi thu tiền người dùng, chào bán sản phẩm, quảng bá tiếp thị liên kết… mà không đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ pháp luật, thì có thể bị xử lý theo nhiều quy định – từ xử phạt hành chính đến truy cứu trách nhiệm hình sự.

PV: Nhiều sàn TMĐT hiện nay chuyên bán thực phẩm chức năng và mỹ phẩm, có đúng quy định pháp luật không?

LS Mai Thị Thảo: Đúng luật hay không phụ thuộc vào sản phẩm và cách thức phân phối. Với nhóm hàng như mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, doanh nghiệp bắt buộc phải:

Công bố tiêu chuẩn chất lượng với cơ quan có thẩm quyền;Ghi nhãn đầy đủ (thành phần, công dụng, xuất xứ, cảnh báo…);Và không được quảng cáo sai sự thật hoặc gây hiểu lầm.Nếu sản phẩm chưa được cấp phép, hoặc bán thông qua sàn TMĐT không phép, thì đó là vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm, quảng cáo và thương mại điện tử. Người tiêu dùng sẽ không có bất kỳ cơ chế bảo vệ nào nếu xảy ra tranh chấp.

PV: Sàn TMĐT có được yêu cầu người dùng đóng phí khi tạo tài khoản không?

LS Mai Thị Thảo: Theo nguyên tắc bảo vệ người tiêu dùng, sàn TMĐT không được phép thu phí ẩn hoặc phí mở tài khoản nếu không công bố rõ ràng, minh bạch dịch vụ đi kèm.

 Hình thức thu tiền để mở tài khoản, mua gói thành viên, mà không đi kèm hàng hóa – dịch vụ tương xứng, có thể bị xem là huy động tài chính trá hình, thậm chí gian dối nhằm chiếm đoạt tài sản nếu xảy ra hậu quả.

PV: Các chương trình giảm giá sâu – tới 70–80% – có vi phạm mức khuyến mại không?

LS Mai Thị Thảo: Theo quy định tại Nghị định 81/2018/NĐ-CP, mức khuyến mại thông thường không được vượt quá 50%. Nếu muốn giảm sâu hơn, doanh nghiệp phải đăng ký chương trình xúc tiến thương mại với Sở Công Thương.

Việc giảm giá quá sâu mà không đăng ký, hoặc nâng giá gốc lên rồi giảm khống, có thể bị xem là:

Khuyến mãi ảo;Gian dối thương mại;Cạnh tranh không lành mạnh. 

Với vai trò tư vấn pháp lý TMĐT tại TAT Law Firm, chúng tôi thường xuyên cảnh báo doanh nghiệp kiểm soát kỹ chính sách giá – khuyến mãi để tránh rơi vào “bẫy pháp lý” mà chính họ cũng không ngờ tới.

 Người tiêu dùng sẽ không có bất kỳ cơ chế bảo vệ nào nếu xảy ra tranh chấp

'Không thể lấy cái áo công nghệ để che giấu đa cấp trá hình'

 PV: Ranh giới nào giữa affiliate marketing hợp pháp và mô hình đa cấp trá hình?

LS Mai Thị Thảo: Đây là câu hỏi cực kỳ quan trọng. Nhiều doanh nghiệp hiện nay tưởng mình đang triển khai tiếp thị liên kết (affiliate), nhưng thực chất lại đang vận hành mô hình đa cấp không phép.

Affiliate hợp pháp khi:

Người tham gia chỉ được nhận hoa hồng từ doanh số bán hàng trực tiếp;Có hợp đồng rõ ràng, minh bạch;Không xây dựng hệ thống nhiều tầng.Ngược lại, nếu người tham gia:

Hưởng hoa hồng từ người được mình giới thiệu;Được thưởng vì xây “đội nhóm, tuyến dưới”;Và hệ thống hoạt động theo cấp bậc – nhánh – mạng lưới… 

→ Thì đó là bán hàng đa cấp trá hình.

Theo Điều 217a Bộ luật Hình sự, tổ chức mô hình đa cấp không phép có thể bị phạt tiền đến 5 tỷ đồng hoặc phạt tù đến 5 năm tùy mức độ vi phạm.

PV: Với tư cách là Phó Giám đốc TAT Law Firm, bà đánh giá như thế nào về mức độ rủi ro pháp lý cho người tiêu dùng?

LS Mai Thị Thảo: Người tiêu dùng đang đối mặt với ba rủi ro lớn:

1.     Mua phải hàng giả – hàng kém chất lượng, đặc biệt là thực phẩm chức năng, mỹ phẩm.

2.     Không có cơ chế bảo vệ nếu sàn TMĐT hoạt động chui, không có mã số xác thực tại Bộ Công Thương.

3.     Bị lôi kéo tham gia hệ thống trả thưởng – dễ bị vướng trách nhiệm liên đới nếu mô hình vi phạm pháp luật.

Chúng tôi luôn khuyến nghị người tiêu dùng nên kiểm tra mã số sàn tại online.gov.vn, đọc kỹ chính sách hoàn tiền, bảo hành – và tuyệt đối tránh tham gia các sàn “tuyển người – chia hoa hồng – mời gọi đầu tư”.

PV: TAT Law Firm có thể hỗ trợ gì cho doanh nghiệp và người tiêu dùng trong lĩnh vực TMĐT?

LS Mai Thị Thảo: TAT Law Firm là đơn vị tư vấn pháp lý TMĐT hàng đầu, đặc biệt trong các lĩnh vực:

Đăng ký pháp lý sàn TMĐT với Bộ Công Thương;Soạn thảo – rà soát quy chế hoạt động, hợp đồng, chính sách người tiêu dùng;Tư vấn xây dựng mô hình affiliate đúng pháp luật – tránh rơi vào đa cấp trá hình;Đại diện pháp lý trong xử lý tranh chấp, điều tra gian lận, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.Với đội ngũ luật sư chuyên sâu trong lĩnh vực thương mại điện tử, công nghệ và sở hữu trí tuệ, TAT Law Firm giúp doanh nghiệp phát triển bền vững trong môi trường số – đúng pháp luật, minh bạch và an toàn.

Luật sư Mai Thị Thảo, Phó Giám đốc Công ty Luật TNHH Trương Anh Tú (TAT Law Firm). 

PV: Xin bà gửi lời khuyến nghị cuối cùng tới độc giả?

LS Mai Thị Thảo: Thương mại điện tử là một cuộc cách mạng. Nhưng mọi cuộc cách mạng – muốn bền vững – phải có pháp luật làm nền móng.

Hãy luôn tỉnh táo khi sử dụng sàn TMĐT.

Hãy hiểu rõ mô hình mình tham gia – và nếu thấy điều gì “quá dễ để kiếm tiền”, thì có thể cái giá phải trả chính là pháp lý.

PV: Xin cảm ơn luật sư !

Nhóm PV